Conform artikel 12 van de Gedelegeerde Verordening (EU) 2015/35 zijn de overlopende acquisitiekosten op nul gewaardeerd.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Onder acquisitiekosten wordt begrepen provisies, reclame- en andere verkoopkosten. Aan derden betaalde provisies inzake verzekeringsproducten worden geactiveerd. de geactiveerde acquisitiekosten worden in mindering gebracht op de technische voorzieningen en in 10 jaar afgeschreven ten laste van het resultaat. Het jaarlijks te activeren bedrag wordt gesaldeerd met de in het jaar teruggevorderde retourprovisies. Acquisitiekosten worden geactiveerd voor zover zij kunnen worden terugverdiend uit het verwachte brutoresultaat van de onderliggende nieuwe productie van dat jaar. De afschrijvingsperiode wordt periodiek beoordeeld. Indien van toepassing wordt de afschrijvingslast aangepast aan de kortere afschrijvingsperiode.

Jaarlijks vindt een beoordeling van bijzondere waardevermindering plaats op de geactiveerde acquisitiekosten, als onderdeel van de toereikendheidstoets, waarbij wordt vastgesteld of de toekomstige bijdrage uit de verzekeringsproducten voldoende is om de geactiveerde kosten te kunnen dekken.

Er zijn geen immateriële activa van materieel belang. Conform artikel 12 van de Gedelegeerde Verordening (EU) 2015/35 zijn de immateriële activa op nul gewaardeerd.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
De immateriële activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs onder aftrek van afschrijvingen. Er wordt rekening gehouden met de duurzame waardeverminderingen die op de balansdatum verwacht worden; dit is het geval als de boekwaarde van het actief (of van de kasstroomgenererende eenheid waartoe het behoort) hoger is dan de realiseerbare waarde ervan.

Latente belastingvorderingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en de passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de in deze jaarrekening gevolgde waarderingsgrondslagen anderzijds. De berekening van de latente belastingvorderingen geschiedt tegen de op het einde van het verslagjaar geldende belastingtarieven of tegen de in de komende jaren geldende tarieven, voor zover reeds bij wet vastgesteld. In Nederland wordt het nominale tarief verlaagd van 25,0% in 2019 naar 21,7% in 2020 verder. In België wordt het nominale tarief verlaagd van 29,58% in 2018 en 2019 naar 25% vanaf 2020. Bij het bepalen van de voorziening is rekening gehouden met de effecten van de nieuwe tarieven. In Duitsland wordt rekening gehouden met het geldende nominale tarief van 30%.

De uitgestelde belastingvordering ter grootte van € 138,4 miljoen bestaat uit de volgende posten:

• € 69,9 miljoen technische voorziening België;
• € 33,6 miljoen eerste kosten en immateriële activa;
• € 17,1 miljoen toekomstige verliesverrekening betreffende de Belgische portefeuille; deze zijn onbeperkt verrekenbaar met toekomstige fiscale winsten;
• € 16,8 miljoen beleggingen;
• € 1,0 miljoen overige.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Het verschil ad € 80,3 miljoen wordt verklaard door afwijkende waarderingsgrondslagen bij andere activa en passiva rubrieken. Dit zijn: de marktwaarde van de technische voorziening België (€ 69,9 miljoen), het afwaarderen van geactiveerde acquisitiekosten en immateriële vaste activa (€ 10,7 miljoen) en overige (- € 0,3 miljoen).

De waardering van deze onroerende zaken in eigen gebruik geschiedt tegen de actuele waarde op balansdatum. Bij eerste verwerking worden de vastgoedbeleggingen bij koop respectievelijk bouw tegen verkrijgings- c.q. vervaardigingsprijs gewaardeerd.

De overige vaste bedrijfsmiddelen, inventarissen en auto’s, zijn opgenomen tegen de aanschafwaarde verminderd met afschrijvingen op basis van de verwachte levensduur, rekening houdend met de eventuele restwaarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
In de jaarrekening worden onroerende zaken gewaardeerd tegen de kostprijs minus afschrijvingen, rekening houdend met een eventuele afwaardering op basis van een lagere realiseerbare marktwaarde. De afschrijvingen geschieden op basis van een vast percentage van de aanschafwaarde van 3% per jaar. Op grond wordt niet afgeschreven. Kosten voor herstel en groot onderhoud worden direct ten laste van de resultatenrekening genomen.

Materiële vaste activa voor eigen gebruik hebben op basis van reële waarde een € 4,8 miljoen lagere waarde dan op basis van de jaarrekeninggrondslagen.

De waardering van de onroerende zaken wordt onder meer gebaseerd op beschikbare marktgegevens en wordt samengesteld door externe taxateurs. De taxaties worden uitgevoerd conform RICS Taxatiestandaarden en conform het reglement van de NRVT. Zowel de RICS Taxatiestandaarden als het reglement van de NRVT voldoen aan de “International Valuation Standards” en derhalve voldoen de taxaties hier ook aan. De methode is afhankelijk van het type vastgoed. In de vastgoedportefeuille is de BAR/NAR-methode, de huurwaardekapitalisatiemethode en de Discounted cashflow (DCF) methode gehanteerd. Minimaal één keer in de 3 jaar wordt de waarde door onafhankelijke, externe deskundigen vastgesteld door middel van een full valuation op basis van onderhandse verkoopwaarde in verhuurde staat. In de tussenliggende jaren wordt de waarde gebaseerd op een hertaxatie of een markttechnische update die ook door de externe deskundigen wordt verricht. De gehele portefeuille is gewaardeerd door de externe taxateurs CBRE en MVGM. Beide taxateurs beschikken over een ISAE3402 type II verklaring. De verantwoordelijke taxateurs zijn ingeschreven bij het NRVT. De gehanteerde disconteringsvoet ligt tussen de 2% en 8%, afhankelijk van de gehanteerde risico-opslag die per complex wordt vastgesteld. Indien er definitieve en onvoorwaardelijke overeenstemming is over de verkoop van een onroerende zaak wordt de onroerende zaak gewaardeerd tegen de overeengekomen koopsom.

Winkels
Voor het bepalen van de actuele waarde van de winkels zijn de volgende berekeningsmethoden gehanteerd: de huurwaardekapitalisatiemethode of de DCF-methode. De taxateur maakt een afweging met welke methode hij het best de waarde kan bepalen. Bij winkels wordt voornamelijk de huurwaardekapitalisatiemethode gehanteerd, bij winkelcentra voornamelijk de DCF-methode. Bij de huurwaardekapitalisatiemethode wordt de actuele waarde bepaald aan de hand van de brutomarkthuurwaarde van de verhuurbare vloeroppervlakten van de gebouwen en/of terreinen, verminderd met onroerende zaak gebonden zakelijke en andere lasten en gerelateerd aan een onder de huidige marktomstandigheden reëel geacht nettorendement.

Woningen
Voor de bepaling van de actuele waarde van de woningen wordt de DCF-methode gebruikt. Bij deze berekening wordt uitgegaan van een rendement gedurende een beschouwperiode van 10 jaar. De cashflows bestaan uit huurinkomsten verminderd met onroerende zaak gebonden zakelijke en andere lasten.

Parkeren en kantoren
Voor parkeren (parkeergarages/-terreinen) en kantoren is het in de markt gangbaar om deze objecten te waarderen op basis van de inkomstenbenadering en de vergelijkingsmethodiek. Derhalve is de waardering tot stand gekomen door middel van een gecombineerde BAR/NAR-DCF rekenmethodiek.

Crematoria
Crematoria worden gewaardeerd tegen de actuele waarde op balansdatum. Voor de bepaling van deze actuele waarde wordt bij crematoria ouder dan 5 jaar de DCF-methode en huurwaardekapitalisatiemethode gebruikt. De gehanteerde discount rates zijn marktconform en liggen tussen 8,5% en 10,5%. Minimaal één keer in de 5 jaar wordt de waarde door onafhankelijke, externe deskundigen vastgesteld.

De crematoria jonger dan 5 jaar worden gewaardeerd op basis van de stichtingskosten, aangezien deze periode als opstartfase aangemerkt wordt. Daarnaast wordt jaarlijks met een intern rekenmodel getoetst of er een bijzondere waardevermindering moet plaatsvinden.

Door het gebrek aan actuele transacties in de markt die gebruikt kunnen worden om het taxatieproces te valideren, heeft het taxeren van onroerende zaken een verhoogde graad van onzekerheid. In geval er sprake is van verkooptransacties in de periode waarin de jaarrekening wordt opgemaakt waarbij er afwijkingen zijn tussen de verkoopwaarde en de taxatiewaarde, vindt waardering van de onroerende zaak plaats tegen de gerealiseerde verkoopwaarde. Verkoopresultaten en waardeveranderingen van op marktwaarde gewaardeerde onroerende zaken worden verwerkt in de resultatenrekening. Via de resultatenrekening worden deze waardeveranderingen verwerkt in de herwaarderingsreserve waarbij met latente belastingen rekening wordt gehouden. Hierbij wordt rekening gehouden met de oorspronkelijke kostprijs.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Wanneer 20% of meer van de stemrechten uitgebracht kan worden, is er sprake van een wettelijk vermoeden van invloed van betekenis.

De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming.

Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Indien en voor zover DELA in deze situatie geheel of gedeeltelijk instaat voor de schulden van de deelneming wordt een voorziening getroffen.

De eerste waardering van gekochte deelnemingen is gebaseerd op de reële waarde van de identificeerbare activa en passiva op het moment van acquisitie. Voor de vervolgwaardering worden, uitgaande van de waarden bij eerste waardering, de grondslagen toegepast die gelden voor deze jaarrekening.

Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening.

De onder financiële vaste activa opgenomen vorderingen op deelnemingen worden gewaardeerd tegen de reële waarde van het verstrekte bedrag, gewoonlijk de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
In de rapportage voor solvabiliteitsdoeleinde van de Groep classificeren wij DELA Holding, DELA Depositofonds, DELA Holding Belgium en haar dochters als deelnemingen, waarbij die laatste samen als één deelneming zijn beschouwd. In de jaarrekening worden al deze deelnemingen geconsolideerd opgenomen.

Om de deelnemingen te waarderen conform reële waarde wordt een aantal correcties doorgevoerd. Een overzicht hiervan is in de tabel hieronder weergeven.

De verschillen tussen de waardering in de jaarrekening en op de Solvency-II-balans zijn als volgt te verklaren:

• de immateriële activa van DELA Holding Belgium betreffen handelsnamen;
• de deposito’s zijn in de jaarrekening gewaardeerd op nominale waarde en zijn ten behoeve van Solvency-II herrekend naar ‘actuele waarde’: de op basis van de overlevingstafels verwachte kasstromen zijn verdisconteerd tegen de door EIOPA gepubliceerde rentetermijnstructuur, exclusief de volatility adjustment, per 31 december 2019;
• deelnemingen met een negatieve deelnemingswaarde worden uiteindelijk verantwoord als ‘voorzieningen, niet zijnde technische voorzieningen’. Op de Solvency-II-balans betreffen dit de deelnemingswaarden van DELA Holding N.V. en DELA Depositofonds B.V.. Toelichting op de negatieve waarde:
  • na eliminaties van de intercompany posities en aanpassing van nominale naar actuele waarde is de waarde van DELA Depositofonds alleen gebaseerd op de actuele waarde van de verplichtingen aan de depositohouders;
  • de negatieve waarde van DELA Holding N.V. is voornamelijk gebaseerd op uitgestelde belastingverplichtingen inzake herwaarderingen crematoria.

Aandelen en converteerbare obligaties worden gewaardeerd tegen reële waarde. Aandelen worden gewaardeerd tegen beurskoers op balansdatum.

Zowel ongerealiseerde als gerealiseerde winsten en verliezen ten gevolge van verkopen en waardeveranderingen van aandelen worden in de resultatenrekening verantwoord. Transactiekosten worden rechtstreeks in de resultatenrekening verwerkt.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Aandelen en converteerbare obligaties worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt bepaald op basis van mark-to-model methode, waarbij uitgangspunten van de waardering aan actieve markten worden getoetst.

Zowel ongerealiseerde als gerealiseerde winsten en verliezen ten gevolge van verkopen en waardeveranderingen van aandelen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. Transactiekosten worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Overheidsobligaties worden gewaardeerd tegen reële waarde. Zowel ongerealiseerde als gerealiseerde winsten en verliezen ten gevolge van verkopen en waardeveranderingen van overheidsobligaties worden in de winst- en verliesrekening verantwoord.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Bedrijfsobligaties worden gewaardeerd tegen reële waarde. Zowel ongerealiseerde als gerealiseerde winsten en verliezen ten gevolge van verkopen en waardeveranderingen van bedrijfsobligaties worden in de winst- en verliesrekening verantwoord.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Instellingen voor collectieve belegging worden gewaardeerd tegen reële waarde.
Zowel ongerealiseerde als gerealiseerde winsten en verliezen ten gevolge van verkopen en waardeveranderingen van aandelen worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. Transactiekosten worden rechtstreeks in de winst-en-verliesrekening verwerkt.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Afgeleide financiële instrumenten, waaronder interest rate swaps, aandelenopties en valutatermijncontracten worden gewaardeerd tegen reële waarde. Het betreft niet-beursgenoteerde stukken en deze worden gewaardeerd op basis van financiële modellen, de 'mark-to-model' methode.

Indien afgeleide financiële instrumenten een negatieve waarde hebben, worden deze op de balans gerubriceerd onder de kortlopende schulden.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

De overige beleggingen betreffen kunstzaken welke op basis reële waarde worden gewaardeerd.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Verstrekte hypotheken worden gewaardeerd tegen reële waarde. De reële waarde wordt bepaald door het contant maken van de toekomstige kasstromen, waarbij uitgangspunten van de waardering aan actieve markten worden getoetst.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
In de jaarrekening worden vorderingen uit hypothecaire leningen gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De directe kosten die samenhangen met het verstrekken van een hypothecaire lening worden opgenomen als aankoopkosten. Zij zijn onderdeel van de geamortiseerde kostprijs en worden geactiveerd op de balans. Op balansdatum wordt beoordeeld of er objectieve waarnemingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen van de vorderingen uit hypothecaire leningen. Indien dit het geval is, dient bepaald te worden wat de omvang van het verlies is en dient het verlies verantwoord te worden in de winst- en verliesrekening.

Hypotheken hebben op basis van reële waarde een € 41,2 miljoen hogere waarde dan op basis van de jaarrekeninggrondslagen.

De reële waarde van de vorderingen benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen. De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening, omdat deze de reële waarde van de vorderingen benadert. Uitzondering hierop is de eliminatie op de intragroep-posities.

In de jaarrekening worden de overige leningen en hypotheken gewaardeerd tegen aflossingswaarde onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Het verschil tussen de verkrijgingsprijs en de aflossingswaarde wordt gedurende de looptijd van de beleggingen gespreid als resultaat verantwoord. Het nog niet afgeschreven deel van het bij aankoop betaalde of ontvangen agio of disagio wordt verantwoord onder deze post beleggingen. Indien de beleggingen voor het eind van de looptijd worden verkocht worden de resultaten verantwoord in de winst- en verliesrekening.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
De afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening van € 23,7 miljoen komt door de eliminatie van de intragroep-positie met DELA Holding. Onder Solvency-II is DELA Holding een deelneming en op de jaarrekening-balans ten behoeve van de RSR is DELA Holding daarom ook als een deelneming beschouwd en niet meegeconsolideerd. In de stap van jaarrekening-waardering naar Solvency-II-waardering worden onder meer intercompany-posities geëlimineerd van de balans en daarom is er de hierboven genoemde afwijkende waardering in de jaarrekening.

DELA gebruikt in beperkte mate herverzekering. Voor het waarderen van de vordering uit hoofde van herverzekeringen worden in de basis dezelfde methodes, modellen en veronderstellingen gebruikt als voor de technische voorzieningen, met twee uitzonderingen:

• er wordt geen separate risicomarge bepaald voor de herverzekeringscontracten; deze is onderdeel van de totale risicomarge;
• er wordt een afslag toegepast voor kredietrisico op de herverzekeringsvordering. DELA gebruikt hiervoor de vereenvoudigde berekening zoals omschreven in Artikel 61 van de Gedelegeerde Verordening. Deze houdt rekening met de rating afhankelijke 1-jarige faillissementkans van de herverzekeraar en met de modified duration van de herverzekeringsvorderingen.

Voor verdere toelichting op de methodiek wordt verwezen naar hoofdstuk D.2.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
In de jaarrekening worden de herverzekeringscontracten gewaardeerd op tariefsgrondslagen, wat resulteert in een € 7,0 mln. hogere waardering dan onder Solvency-II grondslagen.

De reële waarde van de vorderingen benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen.
De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening,  omdat deze de reële waarde van de vorderingen benadert.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

De reële waarde van de vorderingen benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen.
De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening,  omdat deze de reële waarde van de vorderingen benadert.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

Geldmiddelen en kasequivalenten bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder schulden. Liquide middelen worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening.

De reële waarde van de overige activa benadert de waarde op basis van jaarrekeninggrondslagen. De waardering voor solvabiliteitsdoeleinde is gelijk gehouden aan de waardering in de jaarrekening, omdat deze de reële waarde van de vorderingen benadert. Uitzondering hierop is de eliminatie op de intragroep-posities.

De overige, niet elders opgenomen activa worden in de jaarrekening bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs. De reële waarde en de geamortiseerde kostprijs zijn gelijk aan de nominale waarde. Noodzakelijk geachte voorzieningen voor mogelijke verliezen als gevolg van oninbaarheid worden in mindering gebracht.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
De afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening van € 42,7 miljoen komt door de eliminatie van de intragroep-positie met DELA Holding. Onder Solvency-II is DELA Holding een deelneming en op de jaarrekening-balans ten behoeve van de RSR is DELA Holding daarom ook als een deelneming beschouwd en niet meegeconsolideerd. In de stap van jaarrekening-waardering naar Solvency-II-waardering worden onder meer intercompany-posities geëlimineerd van de balans en daarom is er de hierboven genoemde afwijkende waardering in de jaarrekening.

DELA heeft een financieel projectiemodel waarmee onder andere de Solvency-II-voorziening wordt berekend. De “best estimate” wordt berekend als de contante waarde van de geprojecteerde kasstromen voor de premie-inkomsten, de uitkeringen en de kosten waarbij rekening wordt gehouden met winstdeling, premiemaatregel en eventuele opties. De kasstromen worden geschat waarbij gebruik wordt gemaakt van aannames op het gebied van sterfte, kosten, onnatuurlijk verval en inflatie. Daar waar van toepassing worden de effecten van in de tarieven opgenomen opties zoals winstdeling, premiemaatregel en indexatie meegenomen. De kasstromen worden contant gemaakt op de door EIOPA voorgeschreven rentecurve. Vanaf eind 2019 wordt daarvoor de curve exclusief volatility adjustment gebruikt. De optiewaarden worden met behulp van risiconeutrale scenario’s op stochastische wijze bepaald.

Bij de berekening van de voorzieningen per 31 december 2019 zijn de volgende actuele veronderstellingen gehanteerd:

• disconteringsvoet en waardering opties: de door EIOPA gepubliceerde rentetermijnstructuur, exclusief de volatility adjustment, per 31 december 2019;
• economische scenario file: gebaseerd op de economische parameters per 31 december 2019, voor zover relevant voor DELA, inclusief prijsinflatie;
• verwachte sterfte: de prognosetafel 2018 van het Koninklijk Actuarieel Genootschap voor Nederland en de sterftetafel 2016 van het Instituut van Actuarissen in België voor België, gecorrigeerd op basis van portefeuillestatistieken t/m december 2018;
• onnatuurlijk verval: ervaringskansen op basis van eigen portefeuillestatistieken t/m september 2019;
• kosten: kosten per dekking, inclusief de beleggingskosten behorende tot de technische voorziening. De kosten per dekking zijn bepaald op basis van de begrotingen voor 2020;
• uitvaartkosteninflatie: op basis van eigen ervaringen, gerelateerd aan de prijsinflatie.

DELA verdeelt haar portefeuille in verschillende groepen verzekeringen, de homogene risicogroepen. Elke homogene risicogroep kent haar eigen, op betreffende portefeuille toegesneden, aannames voor kosten, onnatuurlijk verval en sterfte. De opdeling in homogene risicogroepen vindt conform Solvency-II regelgeving plaats.

De risicomarge wordt bepaald conform de gestelde regels in de Solvency-II-richtlijn en de Gedelegeerde Verordening op basis van de Cost-of-capital-methode. Hierbij wordt het voorgeschreven percentage van 6% gehanteerd. Voor de bepaling van de risicomarge wordt de EIOPA curve exclusief volatility adjustment gebruikt, conform de geldende regelgeving.
De risicomarge wordt berekend over de SCR onderdelen die betrekking hebben op de verzekeringstechnische risico’s, het operationeel risico en het herverzekeringstegenpartijrisico. De SCR die aldus op balansdatum wordt berekend wordt naar de toekomst geprojecteerd met behulp van risicodrivers per onderliggend risicobestanddeel. De hieruit geprojecteerde deel SCR’s worden vervolgens in elk jaar opgeteld, gebruik makend van de correlatiematrix zoals voorgeschreven in het standaardmodel. De risicomarge wordt vervolgens conform de Cost of Capital methode bepaald door de hierboven staande jaarlijkse SCR te vermenigvuldigen met het voorgeschreven percentage, en de hieruit resulterende kasstroom contant te maken op de EIOPA curve exclusief volatility adjustment.

DELA onderscheidt drie soorten onzekerheden bij het vaststellen van de technische voorzieningen.

• het risico van onjuiste of onvolledige data die ten grondslag liggen aan de berekening van de technische voorzieningen;
• modelrisico;
• procesrisico.

Bovengenoemde onzekerheden kunnen -indien niet juist beheerst- leiden tot een onjuiste weergave van de technische voorzieningen. In de onderstaande paragrafen zijn de belangrijkste beheersmaatregelen toegelicht.

Daarnaast voert DELA gevoeligheids- en movementanalyses uit om een beeld te krijgen van de mate van onzekerheid.

Verzekeringscontracten
Het bepalen van de verzekeringstechnische voorzieningen is een proces dat van nature wordt omgeven met onzekerheden. De werkelijke uitkeringen zijn afhankelijk van factoren zoals sociale, economische en demografische trends, inflatie, beleggingsrendementen, gedrag van polishouders en aannames over de ontwikkeling van sterfte. In de jaarrekening wordt gereserveerd op tariefsgrondslagen. De Solvency-II-voorziening fungeert als toets op de toereikendheid van de voorzieningen in de jaarrekening. Een eventueel tekort wordt onmiddellijk ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht door in eerste instantie de toekomstige winstmarges in overgenomen portefeuilles af te boeken, eventueel gevolgd door een afboeking van de geactiveerde acquisitiekosten en vervolgens voor zover noodzakelijk een aanvullende voorziening te treffen. Afboekingen op geactiveerde acquisitiekosten of de toekomstige winstmarges in overgenomen portefeuilles als gevolg van deze toets worden in latere jaren niet meer teruggenomen.

Uitvaartverzekeringen voor eigen rekening en risico
Voor uitkeringen uit hoofde van verzekeringspolissen die naar verwachting in de toekomst worden gedaan, wordt een verplichting opgenomen zodra de polis van kracht is. De verplichtingen voor uitvaartverzekeringen voor eigen rekening en risico bestaan uit de (met tariefinterest) verdisconteerde waarde van de verwachte toekomstige uitkeringen (inclusief reeds toegekende winstaandelen) aan polishouders of andere begunstigden, onder aftrek van toekomstige premies.

Het overgrote deel van de verzekeringstechnische voorziening voor uitvaart- en levensverzekeringen voor eigen rekening en risico zoals gesloten in Nederland is berekend volgens de zuivere netto methode tegen 2,75% interest en op basis van de overlevingstafel GBMV 1995-2000, waarbij gebruik wordt gemaakt van grondslagen met betrekking tot sterfte en interest.

Het overgrote deel van de verzekeringstechnische voorziening voor uitvaart- en levensverzekeringen voor eigen rekening en risico zoals gesloten in België is berekend volgens de zuivere netto methode tegen de gebruikelijke interest ten tijde van ingang en op basis van de overlevingstafel HD dan wel MK-FK, waarbij gebruik wordt gemaakt van grondslagen met betrekking tot sterfte en interest. De verwachte uitkeringen zijn gebaseerd op de grondslagen van het tarief, zoals dat is vastgesteld bij het afsluiten van de polis.

De uitvaartverzekeringen die in Duitsland zijn gesloten, worden gereserveerd op basis van een rekenrente van 2% en sterftekansen ontleend aan de verzekerden sterftetafel DAV2008T, uitgegeven door de Deutsche Aktuarvereinigung e.V. (DAV).

Voor het DELA LeefdoorPlan wordt de verzekeringstechnische voorziening berekend volgens de zuivere netto methode tegen 3% interest en op basis van de prognosetafels zoals deze ten tijde van de introductie van het tarief door het Koninklijk Actuarieel Genootschap zijn gepubliceerd.

De overlijdensrisicoverzekeringen die in Duitsland zijn gesloten, worden gereserveerd op basis van een rekenrente van 3% en sterftekansen ontleend aan de verzekerden sterftetafel DAV2008T, uitgegeven door de Deutsche Aktuarvereinigung e.V. (DAV).

Voor het DELA CoöperatiespaarPlan wordt de verzekeringstechnische voorziening berekend volgens de opgebouwde poliswaarde op grond van de ingelegde spaarpremies, de reeds toegekende winstaandelen alsmede de interestvoet behorende bij het tarief.

De premies bevatten opslagen voor dekking van de kosten. Wanneer de premies worden ontvangen of invorderbaar zijn geworden, vallen de opslagen vrij en zijn deze beschikbaar voor dekking van de werkelijke kosten, waaronder begrepen doorlopende kosten en acquisitiekosten. Voor enkele kleinere technische voorzieningen worden afwijkende grondslagen gehanteerd.

De geactiveerde acquisitiekosten worden op de voorziening in mindering gebracht.

In deze paragraaf zijn de uitkomsten per 31 december 2019 weergegeven. De vergelijkende cijfers ultimo 2018 zijn in de rechter kolommen toegevoegd.

De gehanteerde methode en technieken voor de waardering van de activa- en passivaposten zijn in eerdere paragrafen beschreven. Bij de waardering van de verplichtingen wordt vanaf eind 2019 geen gebruik gemaakt van de Volatility Adjustment (VA). In 2018 was dat nog wel het geval. De impact hiervan op de hoogte van de totale technische voorzieningen na aftrek van herverzekerde verplichtingen en op de Solvency-II-ratio per 31 december 2018 is als volgt.

Voor DELA had het toepassen van de VA per ultimo 2018 een lagere marktwaarde van de verzekeringstechnische verplichtingen tot gevolg. De marktwaarde van de reële gegarandeerde verplichtingen en de optiewaarde winstdeling daalden, dit werd echter deels teniet gedaan door een minder negatieve waarde van de premiemaatregel. Tegelijkertijd stijgt de SCR. Per saldo leidde dit tot een toename van de Solvency-II-ratio met 2%.

Bij de waardering van de verplichtingen wordt en werd géén gebruik gemaakt van de Matching Adjustment.

PensioenvoorzieningNederland
De pensioenregeling van de Nederlandse groepsmaatschappijen bestaat uit een beschikbare premieregeling. Deelnemers bouwen een pensioenkapitaal op waarmee op het moment van pensionering een pensioenuitkering aangekocht dient te worden.

De belangrijkste kenmerken van deze regeling zijn:

• Werkgever betaalt maandelijks per werknemer een premie aan de uitvoerder;
• Het pensioengevend loon is 14 maal het vaste maandsalaris (2019: maximaal € 107.593);
• De pensioengrondslag waarover de werkgever premie inlegt is het pensioengevend loon minus de wettelijk minimale franchise (€ 13.785);
• De pensioenpremie die betaald wordt aan de uitvoerder is gebaseerd op een leeftijdsstaffel met oplopende premiepercentages uitgaande van een rekenrente van 2%;
• De eigen bijdrage van de werknemer is 4,5% van de pensioengrondslag;
• De regeling leidt niet tot enige verplichting op balansdatum, met uitzondering van verplichtingen die ontstaan uit nog niet betaalde premies.

Voor deelnemers is tevens een nabestaandenpensioen op verzekerd ter grootte van 1,16% van pensioengrondslag maal het aantal dienstjaren vanaf deelname aan de pensioenregeling tot aan de pensioenrichtdatum. Bij arbeidsongeschiktheid is er sprake van premievrijstelling voor de deelnemers. Daarnaast is een aanvullende arbeidsongeschiktheidsuitkering verzekerd waarvan de hoogte van de uitkering afhangt van de mate arbeidsongeschiktheid.

Op de Nederlandse pensioenregelingen zijn de bepalingen van de Nederlandse Pensioenwet van toepassing. Er worden door DELA Groep op verplichte, contractuele of vrijwillige basis premies aan verzekeringsmaatschappijen betaald. De premies worden verantwoord als personeelskosten zodra deze verschuldigd zijn. Vooruitbetaalde premies worden opgenomen als overlopende activa indien dit tot een terugstorting leidt of tot een vermindering van toekomstige betalingen. Nog niet betaalde premies worden als verplichting op de balans opgenomen.

België
Ook in België is sprake van een beschikbare premieregeling. Op het moment van pensionering heeft de deelnemer de keuze om het kapitaal eenmalig uit te laten betalen of om dit bedrag om te zetten in een periodieke pensioenuitkering. De belangrijkste kenmerken van deze pensioenregeling zijn:

• Werkgever betaalt maandelijks een premie aan de uitvoerder;
• De premie bedraagt 4% van het referentieloon, verhoogd met 4,4% belasting;
• Het referentieloon bedraagt 13,92 maal het bruto maandloon.

Er is tevens een overlijdensverzekering voor de werknemer afgesloten waarbij de nabestaanden een overlijdenskapitaal ontvangen als de werknemer overlijdt vóór de einddatum. In geval van arbeidsongeschiktheid door ziekte, bevalling of een privé-ongeval, ontvangt de verzekerde een vervangingsinkomen.

Duitsland
In Duitsland is geen pensioenregeling van kracht.

Daarnaast neemt DELA Groep een vordering op voor:

• toegezegde restituties als gevolg van een hoge dekkingsgraad van het pensioendepot;
• overrente of winstdeling die overeenkomstig de bepalingen in een verzekeringscontract beschikbaar komt voor DELA Groep;
• voordelen van individuele waardeoverdrachten die ten gunste komen van DELA Groep;
• aanvullende stortingen om de beleggingsmix te garanderen.

Aan de hand van de uitvoeringsovereenkomsten wordt beoordeeld welke verplichtingen er op balansdatum bestaan naast de betaling van de jaarlijkse aan de pensioenuitvoerder verschuldigde premie. Deze additionele verplichtingen, waaronder eventuele verplichtingen uit herstelplannen van de pensioenuitvoerder, leiden tot lasten voor DELA Groep en worden in de balans opgenomen in een voorziening.

De waardering van de verplichting is gebaseerd op nominale waarde, tenzij sprake is van een langlopende verplichting. In dat geval wordt de verplichting tegen contante waarde gewaardeerd. Discontering vindt plaats op basis van rentetarieven van hoogwaardige ondernemingsobligaties.

Toevoeging aan en vrijval van de verplichtingen komen ten laste van respectievelijk ten gunste het resultaat.

Een pensioenvordering wordt in de balans opgenomen wanneer:

• DELA Groep beschikkingsmacht heeft over de pensioenvordering;
• het waarschijnlijk is dat de toekomstige economische voordelen die de pensioenvordering in zich bergt, zullen toekomen aan DELA Groep;
• de pensioenvordering betrouwbaar kan worden vastgesteld.

Ultimo 2019 zijn er voor DELA Groep geen pensioenverplichtingen. Wel is er een vordering op SRLEV N.V. (Zwitserleven) waar de Nederlandse pensioenregeling is ondergebracht. In geval van een onderdekking heeft DELA Groep de keuze om het beleggingsmandaat van de tot en met 2017 geldende middelloonregeling actief in stand te houden door een additionele garantiestorting te doen. Door de gedaalde rente zijn de garantiestortingen opgelopen. Wanneer er geen sprake meer is van onderdekking vloeit de vordering weer terug naar DELA Groep. Dit is voornamelijk afhankelijk van de marktrente.

Voorziening jubilea
De voorziening jubilea wordt opgenomen voor verwachte lasten gedurende het dienstverband. De voor de bepaling van de voorziening gehanteerde actuariële methode staat bekend als Projected Unit Credit-methode. Hierbij wordt rekening gehouden met toekomstige salarisstijgingen, overlevings-  arbeidsongeschiktheidskansen en dergelijke. Als lange termijn beleggingsrendement is 1,0% (2018: 1,9%) aangehouden en voor de algemene salarisstijging 2,0% (2018: 2,0%). De AG Generatietafel 2016 en de WIA/IVA-ervaringscijfers zijn toegepast. De aldus berekende verplichting is contant gemaakt tegen 0,8% ultimo 2019 (2018: 1,6%).

Voorzieningen niet zijnde technische voorzieningen
De overige voorzieningen (zoals voorziening voor nog niet definitief toegekende winstdeling) worden opgenomen tegen nominale waarde.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
De aanvulling aan de pensioenvoorziening op basis van de IAS19 berekening is niet in de jaarrekening opgenomen.

Latente belastingverplichtingen worden opgenomen voor tijdelijke verschillen tussen de waarde van de activa en passiva volgens fiscale voorschriften enerzijds en de waarderingsgrondslagen die in deze jaarrekening gevolgd worden anderzijds. Deze hebben voornamelijk betrekking op de fiscaal afwijkende waardering van onroerende zaken, geldleningen en effecten. De berekening van de latente belastingverplichtingen geschiedt tegen de belastingtarieven die op het einde van het verslagjaar gelden of tegen de tarieven die in de komende jaren gelden, voor zover deze al bij wet zijn vastgesteld. In Nederland wordt het nominale tarief verlaagd van 25,0% in 2019 en 2020 naar 21,7% vanaf 2021. In België wordt het nominale tarief verlaagd van 29,58% in 2019 naar 25% vanaf 2020. Bij het bepalen van de voorziening is rekening gehouden met de effecten van de nieuwe tarieven. In Duitsland wordt rekening gehouden met het geldende nominale tarief van 30%.

Latente belastingen worden verantwoord voor tijdelijke verschillen, tenzij DELA Groep in staat is het tijdstip van afloop van het tijdelijke verschil te bepalen en het niet waarschijnlijk is dat het tijdelijke verschil in de voorzienbare toekomst zal aflopen.

Latente belastingverplichtingen worden gewaardeerd op nominale waarde.

De uitgestelde belastingverplichting ter grootte van € 436,9 miljoen bestaat uit de volgende posten: € 152,4 miljoen technische voorziening op de verzekeringsportefeuille, € 279,0 miljoen op beleggingen en € 5,5 miljoen voor vastgoed in eigen gebruik.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Het verschil ad € 147,7 miljoen wordt verklaard door afwijkende waarderingsgrondslagen van de technische voorziening van de verzekeringsportefeuille (€ 152,4 miljoen), een verhoging van de waarde van de hypothekenportefeuille (€ 8,9 miljoen) en een toevoeging van € 4,8 miljoen door andere waardering van vastgoed eigen gebruik. Daar tegenover staat een afwaardering van immateriële vaste activa wat tot een vrijval leidt van € 13,7 miljoen van de uitgestelde belastingen en een vrijval van € 4,7 miljoen door dat DELA Holding N.V. en DELA Holding België N.V. buiten de consolidatiekring van Solvency II vallen en als strategische deelnemingen worden meegenomen.

Langlopende schulden hebben een looptijd van langer dan één jaar en worden bij de eerste verwerking gewaardeerd tegen reële waarde, welke bij aanvang gelijk is aan de geamortiseerde kostprijs. Transactiekosten die direct zijn toe te rekenen aan de verwerving van de schulden, worden in de waardering bij eerste verwerking opgenomen. Langlopende schulden worden na eerste verwerking gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs, zijnde het ontvangen bedrag rekening houdend met agio of disagio en onder aftrek van transactiekosten. Indien er geen sprake is van (dis)agio is deze gelijk aan de nominale waarde.

Kortlopende Schulden en overlopende passiva worden op dezelfde manier gewaardeerd als langlopende schulden, echter hebben deze een looptijd van korter dan 1 jaar.

De reële waarde van de verplichtingen benadert de boekwaarde.

In ‘voorzieningen, niet zijnde technische voorzieningen’ zijn de waardes van deelnemingen opgenomen die na eliminaties een negatieve waarde hebben.

Voor operationele leaseverplichtingen wordt verwezen naar de inleiding bij D.

Afwijkende waardering in de jaarrekening
Voor deze rubriek is geen afwijking van waardering tussen solvabiliteitsdoeleinde en de jaarrekening, anders dan de hierboven genoemde waarde van deelnemingen.